Wybrane pytania z mojej skrzynki cz. 16
Witajcie kochani! Kolejny lubiany cykl, którego nie było już 1,5 roku. Dziś chciałam przypomnieć się z cyklem pytań, z którymi się do mnie zwracacie. Jak zawsze pytania są 4.
Zapraszam!
60. Jakie ofiary i w jaki sposób składano Welesowi?
Prawdę mówiąc nie kojarzę żadnych źródeł odnoszących się do składania ofiar konkretnie Welesowi, czy innym bóstwom chtonicznym w kontekście "świątecznym". Oczywiście nie oznacza to, że ich nie składano. Podpowiedź może stanowić między innymi wzmianka o tym, że obok świątyni Trzygława utożsamianego z Welesem znajdowało się święte drzewo będące orzechem. Jego strażnik miał się żywić jedynie owocami rośliny. Orzechy wydają się więc odpowiednią ofiarą dla bóstwa. Ponadto jednym z wyobrażeń zaświatów była łąka (pastwisko). Przypisując więc Welesowi, bóstwu podziemnemu pieczę nad bydłem, możemy się pokusić o hipotezę, że dusze przebywające w Nawii mogłyby przybierać formę rogacizny. Idąc tym tropem wyznawcy wiary tradycyjnej składają mu bardzo często mięso wołowe - w ogień ofiarny, lub zakopując w ziemi, domenie Welesa. Konotacje chtoniczne miały oczywiście również zwierzęta czarnej maści. Moszyński podaje przykład ofiary złożonej bóstwu zamieszkującemu wodę w celu wyleczenia bezpłodności i zapewnienia sobie potomstwa. Starsza kobieta w imieniu pary składa w ofierze czarnego szczeniaka. Kolor zwierzęcia wskazuje właśnie na na chtoniczność owego daru. W każdym razie babcia po zabiciu małego składa go wodom i modli się następującymi słowami: ,,Panie morza czarnego, składam ci tę ofiarę, a ty pozwól, by owo małżeństwo miało dzieci”. Badacz pisze o "bóstwie zamieszkującym wodę", ale moim zdaniem tę ofiarę również można przypisać Welesowi. Wskazuje na to nie tylko umaszczenie zwierzęcia. Uważano, że zaświaty znajdowały się "za wodą/morzem, a Weles był również odpowiedzialny z zdrowie swoich wyznawców, więc zdaje się naturalnym odbiorcą ofiary osób modlących się o płodność.
61. Czy uważasz, że jeśli wychowałem się w rodzinie katolickiej, to zaślepia ona i wykorzenia słowiańską wiarę?
Mam nadzieję, że nie. Praktycznie wszyscy zostaliśmy wychowani w wierze okupanta. Nie definiuje to jednak naszego dorosłego życia i sami możemy wybierać nasze ścieżki. Moim zdaniem polski odłam wiary katolickiej jest bardzo wyjątkowy. Z jednej strony kościół przez proklamację wiary jako produkt globalizacji jest odpowiedzialny za wykorzenienie naszej kultury, z drugiej Słowianie przez swój ośli upór nagięli ją do własnych potrzeb i wyznania. Tak więc katolicyzm w Polsce jest wyjątkową mieszanką wiary tradycyjnej i katolickiej, a wygląd świąt wraz z ich datami nie odbiegają bardzo od "pogańskich". Zmiana wiary na tradycyjną przychodzi nam więc bardzo naturalnie.
62. Który ze słowiańskich bogów jest pierwszy i najważniejszy?
Są różne "szkoły". Badacze za "boga bogów" bardzo często uważają Swaroga. Promuje się pogląd, że był on bogiem nieba i jest stwórcą świata. Później miał on być biernym, wycofanym bogiem "nadzorującym" innych. Część widzi w nim późniejszego, połabskiego Świętowita. Odpowiedź nie jest jednak taka prosta. Najwcześniejszy przekaz o wierze Słowian, bodajże z V wieku mówi o tym iż "jest jeden bóg, twórca błyskawicy", a inne bóstwa podlegają jego jurysdykcji. To mogłoby wskazywać z kolei na Peruna. Tezę tą może potwierdzać panteon Włodzimierza, który niezaprzeczalne promuje go na głównego boga na Rusi. Dziś ciężko jest określić, czy Słowianie faktycznie posiadali "główne" bóstwo. Raczej wybieramy po prostu jedno z nich na swojego patrona w zależności od płci/preferencji, czy wykonywanego zawodu. To również wydaje się być najrozsądniejszy wybór. Ja za swoich patronów uważam Marzannę (los) i Welesa (wykonywany zawód), a więc bóstwa chtoniczne.
61. Czy uważasz, że jeśli wychowałem się w rodzinie katolickiej, to zaślepia ona i wykorzenia słowiańską wiarę?
Mam nadzieję, że nie. Praktycznie wszyscy zostaliśmy wychowani w wierze okupanta. Nie definiuje to jednak naszego dorosłego życia i sami możemy wybierać nasze ścieżki. Moim zdaniem polski odłam wiary katolickiej jest bardzo wyjątkowy. Z jednej strony kościół przez proklamację wiary jako produkt globalizacji jest odpowiedzialny za wykorzenienie naszej kultury, z drugiej Słowianie przez swój ośli upór nagięli ją do własnych potrzeb i wyznania. Tak więc katolicyzm w Polsce jest wyjątkową mieszanką wiary tradycyjnej i katolickiej, a wygląd świąt wraz z ich datami nie odbiegają bardzo od "pogańskich". Zmiana wiary na tradycyjną przychodzi nam więc bardzo naturalnie.
62. Który ze słowiańskich bogów jest pierwszy i najważniejszy?
Są różne "szkoły". Badacze za "boga bogów" bardzo często uważają Swaroga. Promuje się pogląd, że był on bogiem nieba i jest stwórcą świata. Później miał on być biernym, wycofanym bogiem "nadzorującym" innych. Część widzi w nim późniejszego, połabskiego Świętowita. Odpowiedź nie jest jednak taka prosta. Najwcześniejszy przekaz o wierze Słowian, bodajże z V wieku mówi o tym iż "jest jeden bóg, twórca błyskawicy", a inne bóstwa podlegają jego jurysdykcji. To mogłoby wskazywać z kolei na Peruna. Tezę tą może potwierdzać panteon Włodzimierza, który niezaprzeczalne promuje go na głównego boga na Rusi. Dziś ciężko jest określić, czy Słowianie faktycznie posiadali "główne" bóstwo. Raczej wybieramy po prostu jedno z nich na swojego patrona w zależności od płci/preferencji, czy wykonywanego zawodu. To również wydaje się być najrozsądniejszy wybór. Ja za swoich patronów uważam Marzannę (los) i Welesa (wykonywany zawód), a więc bóstwa chtoniczne.
63. Czy mogłabyś polecić książki o mitach i wierzeniach Słowian?
Ależ oczywiście. Jest to najczęstsze zadawane przez Was pytanie. Zacznijmy od niewielu książek próbujących odtworzyć mitologię.
Jabłoński W. "Dary Bogów" (jedna z najlepszych jaką dotychczas czytałam fabularyzowana mitologia osadzona dość mocno na faktycznym stanie badań)
Ależ oczywiście. Jest to najczęstsze zadawane przez Was pytanie. Zacznijmy od niewielu książek próbujących odtworzyć mitologię.
Jabłoński W. "Dary Bogów" (jedna z najlepszych jaką dotychczas czytałam fabularyzowana mitologia osadzona dość mocno na faktycznym stanie badań)
Łuczyński "Co się zdarzyło w Swarogowie? Mity słowiańskie dla dzieci" (bardzo "koszerna" rekonstrukcja mitów słowiańskich dla dzieci i nie tylko)
I dalsze lektury:
I dalsze lektury:
Baranowski B. "W kręgu upiorów i wilkołaków" (Moim zdaniem jeden z najlepszych bestiariuszy słowiańskich)
Biegeleisen H. "Śmierć w obrzędach i zwyczajach ludu polskiego" (książka z materiałami etnograficznymi dotyczącymi szeroko pojętej śmierci, od przygotowania ciała do pogrzebu i stypy. Zawiera też elementy demonologii dotyczące żywych trupów)
Brückner A. "Mitologia słowiańska" (Polemika, głównie lingwistyczna z innymi naukowcami zajmującymi się mitologią)
Gierlach B. "Sanktuaria słowiańskie" (Naświetla problematykę słowiańskich miejsc kultowych)
Gieysztor A. "Mitologia Słowian" (Książka naukowa z zakresu religioznawstwa słowiańskiego ogółem)
Głosik J. "W kręgu Światowita" (j.w)
Gołdowski K. "Magiczny świat Słowian" (Idealne dla laików wprowadzenie do wiary Słowian. Niestety nie pozbawione błędów)
Johns A. "Baba Jaga tajemnicza postać słowiańskiego folkloru" (Męcząca, ale świetna monografia naukowa o Babie Jadze. Zawiera fragmenty i całe podania)
red. Kaczmarek Ł., Szczepanik P. "Słowianie połabscy studia z zakresu archeologii, historii i językoznawstwa" (Konferencyjne opracowanie dotyczące Słowian połabskich. Język, wiara, rzemieślnictwo)
Kajkowski K. "Mity, kult i rytuał; o duchowości nadbałtyckich Słowian" (Zbiór artykułów o duchowości Słowian nadbałtyckich)
Kajkowski K. "Obrzędowość religijna Pomorzan we wczesnym średniowieczu. Studium archeologiczne." (genialne studium archeologiczne z zakresu duchowości Słowian pomorskich)
Kozak Łukasz "Upiór" (reportaż historyczny o upiorach, strzygach i wampiropodobnych słowiańskich demonach)
Łowmiański H. "Religia Słowian i jej upadek" (Trochę trącona czasem wykładnia o schyłku pogaństwa)
Łuczyński M. "Bogowie dawnych Słowian; studium onomastyczne" (książka genialna, ale trudna. Bazuje głównie na lingwistyce, ale zawiera podstawową wiedzę do znajomości źródłowej panteonu Bogów słowiańskich )
Łuczyński "Mity Słowian. Śladami świętych opowieści przodków" (kompendium porównawcze względem innych religii, głównie kultów indoeuropejskich. Znajdziecie tu zarysy fabuł mitów Słowian i spis ich bohaterów)
Merski R, Antosik G. "Słowianie wiara i kult" (Nienaukowa, ze źródłami, dobra dla laików, prosta wykładnia podstaw religii słowiańskiej)
Merski R. "Modlitwy słowiańskie" (Nienaukowa, ze źródłami, dobra dla laików. modlitwy słowiańskie historyczne i współczesne)
Merski R. "Słowiańskie wróżby i wyrocznie" (Nienaukowa, ze źródłami, dobra dla laików. Świetna, choć pozbawiona korekty książka o magicznym aspekcie wiary słowiańskiej)
Merski R. "Obrzędy rodzinne Słowian" (Książka ze źródłami etnograficznymi analizująca obrzędy Słowian od narodzin do śmierci)
Pełka J. "Polska demonologia ludowa" (Jedna z najlepszych demonologii etnograficznych)
Rosik "Od Swarożyca do Świętowita; przemiany religii Słowian nadbałtyckich w X-XII wieku" (Książka dotykająca tematu późnej religii Słowian nadbałtyckich. Opisuje między innymi kult na Połabiu, u Luciców, na Wolinie i w Szczecinie. Wprowadza interesujące, nowe tezy do dyskusji o rozwoju wierzeń słowiańskich)
Słupecki P.L. "Wróżbiarstwo pogańskich Słowian" (esencja wiedzy o wróżbiarstwie Słowian wyciągnięta z kronik)
Strzelczyk J. "Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian" (słownik mitologii słowiańskiej)
Szafrański W. "Pradzieje religii w Polsce" (Religia na terenach Polski od czasów wczesnego szamanizmu)
Szczepanik, Kaczmarek "Słowianie Połabscy" (Zbiór arcyciekawych artykułów dotyczących różnych, w tym duchowych dziedzin życia Słowian Połabskich)
Szczepanik P. "Słowiańskie zaświaty; wierzenia, wizje i mity " (Zbiór artykułów o duchowości Słowian)
Szczepanik P. " Rzeczywistość mityczna Słowian Północno - Zachodnich i jej materialne wyobrażenia" (genialne studium archeologiczne z zakresu duchowości Słowian)
Tera M. "Perun gromowładny bóg; wstęp do dawnych wierzeń Słowian" (ciekawa pozycja obalająca przestarzałe tezy Ivanova i Toporva, zawiera rozległe porownanie do gromowładców innych kręgów kulturowych, panteon Włodzimierza, elementy mitologii słowiańskiej i spójne, ciekawe wnioski)
Polecam też oczywiście źródła historyczne. Nie filtrują one jednak stanu wiedzy, ani błędów interpretacyjnych, także warto najpierw mieć podstawy naukowe do dalszego badania wiary Słowian.
To wszystko na dzisiaj. Zapraszam do zadawania pytań i dyskusji. Mam nadzieje, że do usłyszenia za tydzień!
Komentarze
Prześlij komentarz