Epopeja słowiańska,
czyli Alfons Mucha na zimno
Dziś chciałabym Wam pogadać o sztuce i Słowianach. Przybliżyć Wam cykl Epopeja słowiańska, oraz sylwetkę Alfonsa Muchy - jednego z moich ulubionych artystów, słowianofila. Dzieł wspaniałych i godnych uwielbienia, acz kontrowersyjnych jak sztuka, jaką po sobie pozostawił malarz. Kocham malarstwo, więc jest to świetna okazja podzielić się z moimi czytelnikami wiedzą, kulturą i oczywiście jak zawsze historią.
Alfons Mucha był człowiekiem wszechstronnym. Tak samo jak ja nie lubił nudy i zajmował się wszystkim ,co wpadło mu w ręce. W pamięci zapisał się jednak jako secesyjny malarz, a Jego obrazy hipnotyzują, zachwycają i przywodzą na myśl witraże lub... komiksy. Obrazy spod jego pędzla mają głównie ciepłe barwy, są naznaczone wrodzonym optymizmem Autora i odznaczają się głębokim symbolizmem. Mucha projektował również biżuterię (także bliską memu sercu), meble, a nawet był protoplastą zdobnictwa, projektowania całościowego wystroju wnętrz, architektury dekoracyjnej, projektował witraże, był fotografem, zielarzem, grafikiem, pisarzem. W ciężkich historycznie czasach tworzył 'ku pokrzepieniu narodu' (narodów słowiańskich), a mimo tego, że część Jego twórczości moglibyśmy nazwać wręcz turbosłowiańską, to nie można Mu odmówić wkładu w utrzymanie dziedzictwa historycznego, szczególnie Moraw na których się urodził.
Alfons Mucha był człowiekiem wszechstronnym. Tak samo jak ja nie lubił nudy i zajmował się wszystkim ,co wpadło mu w ręce. W pamięci zapisał się jednak jako secesyjny malarz, a Jego obrazy hipnotyzują, zachwycają i przywodzą na myśl witraże lub... komiksy. Obrazy spod jego pędzla mają głównie ciepłe barwy, są naznaczone wrodzonym optymizmem Autora i odznaczają się głębokim symbolizmem. Mucha projektował również biżuterię (także bliską memu sercu), meble, a nawet był protoplastą zdobnictwa, projektowania całościowego wystroju wnętrz, architektury dekoracyjnej, projektował witraże, był fotografem, zielarzem, grafikiem, pisarzem. W ciężkich historycznie czasach tworzył 'ku pokrzepieniu narodu' (narodów słowiańskich), a mimo tego, że część Jego twórczości moglibyśmy nazwać wręcz turbosłowiańską, to nie można Mu odmówić wkładu w utrzymanie dziedzictwa historycznego, szczególnie Moraw na których się urodził.
Apoteoza Słowian
Polakom secesję zabrał ostatecznie komunizm, Czechom ignorancja. Alfons Mucha wyjechał za chlebem i studiami do Francji. Sukces przyszedł przypadkiem i po wielu latach malowania dekoracji teatralnych za głodowe stawki. I tak nieźle, jak doskonale wiemy wielu wielkich artystów docenia się dopiero po śmierci. Tak więc na skutek zlecenia na plakat teatralny francuskiej aktorki - skandalistki (okrzykniętej zresztą najlepszą aktorką XIX wieku), po raz pierwszy świat sztuki usłyszał o 35 letnim już Musze.
Polakom secesję zabrał ostatecznie komunizm, Czechom ignorancja. Alfons Mucha wyjechał za chlebem i studiami do Francji. Sukces przyszedł przypadkiem i po wielu latach malowania dekoracji teatralnych za głodowe stawki. I tak nieźle, jak doskonale wiemy wielu wielkich artystów docenia się dopiero po śmierci. Tak więc na skutek zlecenia na plakat teatralny francuskiej aktorki - skandalistki (okrzykniętej zresztą najlepszą aktorką XIX wieku), po raz pierwszy świat sztuki usłyszał o 35 letnim już Musze.
Święto Świętowita w Arkonie na Rugii
Alfons nigdy nie zapomniał o swoich korzeniach, co bardzo odznacza się w Jego dziełach. W centrum twórczości artysty zazwyczaj znajduje się kobieta. Kobieta ulotna, eteryczna, pełna miłości, światła. Z rozmarzonym wzrokiem, wianku na głowie, w otoczeniu kwiatów. Słowianka.
Ślubowanie 'Omladiny' pod słowiańską lipą w 1894 roku
Mucha często odwiedzał w kraju rodzinę, a później także narzeczoną. Z twórczości Artysty chciałabym Wam przybliżyć głównie Epopeję słowiańską, o której możecie przeczytać w tytule artykułu. Inspiracja do przedsięwzięcia przyszła ze strony przedziwnej. W 1900 roku na skutek zlecenia ze strony... Austrii, Mucha wyjeżdża do krajów bałkańskich studiować historię i zwyczaje Słowian Południowych. Tam rodzi się idea. Po trzech latach wyrusza w podróż po USA, żeby upłynnić swoje sprawy finansowe i zebrać fundusze na własne przedsięwzięcie (przynajmniej taki był plan). Środki przyszły jednak dopiero po 10 latach starań w postaci milionera, nowego mecenasa Charlesa Crane'a zainteresowanego kulturą słowiańską. W sumie po 13 latach Mucha w końcu nie musi martwić się o finanse.
Ale czym właściwie jest rzeczona Epopeja?
Alfons Mucha uważał Epopeję słowiańską za swoje opus magnum. Jest to dojrzała twórczość malarza, która rosła w Nim całe jego życie i od dawna rysowała się w Jego głowie. Niestety, o spokojnym tworzeniu i odpoczynku na 'stare lata' mógł zapomnieć z powodu czasów historycznych i niesprecyzowanych nastrojów nacjonalistyczno - politycznych. Przez krytykę własnego kraju był wręcz nienawidzony, co było dość ironiczne z wielu powodów. Czesi są podobni do Polaków. Lubią podcinać skrzydła ludziom zdolnym, ludziom sukcesu, a nie daj Bogi ktoś wyjedzie na obczyznę zdobyć wykształcenie i pieniądze pod fundamenty godnego życia! Nie dość, że kanalia to jeszcze zdrajca. W 1905 roku Mucha dostaje zlecenie na zaprojektowanie - ostatecznie jednego pomieszczenia - w Obecní dům. Tu powstaje plafon 'Jedność Słowian'. Zapowiedź Epopei, która miała być i jest historią Słowian walczących o niepodległość i zachowanie odrębności kulturowej. Powinna więc wpisywać się ówczesne pojęcie szeroko pojętego patriotyzmu, oraz nastroje nacjonalistyczne. Była hymnem pochwalnym Autora na cześć Słowian i podkreślała wspólną historię i dorobek kulturowy. na Słowiańszczyźnie.
To cykl 20 obrazów, które powstawały w Czechach, przez 10 lat życia Artysty. Obejmują 1000 lat słowiańskiej historii, od legendarnych początków, po Apoteozę. Niektóre płótna mają nawet 6x8 metrów. Zawierają treści moralne, optymizm Autora, treści religijne, wojskowe i kulturowe. Romantyczny symbolizm Muchy też przebija się na pierwszy plan. W Czechach krytyka zmiażdżyła cykl, a za granicą zyskał on miano 'największego osiągnięcia malarskiego od XVI wieku'.
Po bitwie pod Grunwaldem
Mucha i Jego mecenas Crane przekazali skończoną Epopeję Pradze. Mecenas postawił jednak warunek - dla dzieł miał się znaleźć odpowiedni budynek. Władze oczywiście miały to w dupie i po jednej wystawie zorganizowanej po 5 latach (!) od przekazania obrazów zorganizowano jedną wystawę. Potem je zrolowano i wpieprzono do magazynu na... następne 30 lat (!!!!!!). Dopiero protesty lokalnej społeczności i rodziny odniosły skutek, odmieniając los dzieła.
W trakcie trwania przewrotów historii i polityki było ono szczególnie strzeżone przed zniszczeniem.
W kraju, dla krytyki, Alfons okazał się być kimś obcym, niechcianym, rzekomo narzucającym własną, zagraniczną stylistykę rodzimym artystom. Mimo togo, że Mucha czynnie brał udział w działalności społecznej, charytatywnej i w odbudowie kraju i jego niepodległości. Do końca życia pozostał patriotą i mimo przytyków z wielką energią angażował się w działania charytatywne, narodowe, czy inne działania non - profit na rzecz państwa. Pomagał w projektowaniu nowej waluty i godła narodowego. Kolejną ironią losu jest fakt, że po inwazji Niemiec w 38 roku 79letni wówczas Mucha oddaje życie za ojczyznę jako protektor ruchu narodowego. Po 'przesłuchaniu' gestapo umiera. Do końca nigdy więc nie należał do zachodu, gdzie pobierał nauki i był podziwiany, ani do wschodu gdzie na zawsze zostało Jego serce, acz był niezrozumiany.
Koronacja Stefana Dušana na króla Serbii
Najpierw naziści próbowali doprowadzić Jego twórczość do zapomnienia. Ukrywano Jego dzieła, był też oficjalny zakaz wystawiania Jego prac, jako 'wroga sprawy niemieckiej'. Kiedy władze w Europie po wojnie przejęli komuniści... też zakazali Go wystawiać, a że czerwona zaraza to dzicz najgorsza - niszczono wszystkie dzieła, które znalazły się w posiadaniu nowej władzy. Epopeja ocalała chroniona przez rodzinę Artysty. Została wystawiona po raz pierwszy dopiero w 1980 roku, w Galerii Narodowej w Pradze, pod patronatem francuskim. Nastąpiło to więc dopiero 40 lat po śmierci Alfonsa Muchy po 'przesłuchaniu' gestapo. Mimo tego, że zza grobu Artysta w końcu dopiął swego, to we własnym kraju patronowała mu zagranica. Tradycyjne już, koszmarne recenzje w kraju nie odzwierciedlały stanu faktycznego. Wystawa odniosła największy sukces w historii istnienia galerii mimo druzgocącej krytyki.
Słowiańskie pradzieje
Zniesienie poddaństwa chłopów w Rosji, 1861, Moskwa, Plac Czerwony. Lud wolny, ale nie swobodny, zdezorientowany i niepewny przyszłości
Apoteoza dziejów Słowian
Bibliografia pomocnicza:
Ślubowanie 'Omladiny' pod słowiańską lipą w 1894 roku
Mucha często odwiedzał w kraju rodzinę, a później także narzeczoną. Z twórczości Artysty chciałabym Wam przybliżyć głównie Epopeję słowiańską, o której możecie przeczytać w tytule artykułu. Inspiracja do przedsięwzięcia przyszła ze strony przedziwnej. W 1900 roku na skutek zlecenia ze strony... Austrii, Mucha wyjeżdża do krajów bałkańskich studiować historię i zwyczaje Słowian Południowych. Tam rodzi się idea. Po trzech latach wyrusza w podróż po USA, żeby upłynnić swoje sprawy finansowe i zebrać fundusze na własne przedsięwzięcie (przynajmniej taki był plan). Środki przyszły jednak dopiero po 10 latach starań w postaci milionera, nowego mecenasa Charlesa Crane'a zainteresowanego kulturą słowiańską. W sumie po 13 latach Mucha w końcu nie musi martwić się o finanse.
Ale czym właściwie jest rzeczona Epopeja?
Jan Ámos Komenský 'nauczyciel narodu'
Alfons Mucha uważał Epopeję słowiańską za swoje opus magnum. Jest to dojrzała twórczość malarza, która rosła w Nim całe jego życie i od dawna rysowała się w Jego głowie. Niestety, o spokojnym tworzeniu i odpoczynku na 'stare lata' mógł zapomnieć z powodu czasów historycznych i niesprecyzowanych nastrojów nacjonalistyczno - politycznych. Przez krytykę własnego kraju był wręcz nienawidzony, co było dość ironiczne z wielu powodów. Czesi są podobni do Polaków. Lubią podcinać skrzydła ludziom zdolnym, ludziom sukcesu, a nie daj Bogi ktoś wyjedzie na obczyznę zdobyć wykształcenie i pieniądze pod fundamenty godnego życia! Nie dość, że kanalia to jeszcze zdrajca. W 1905 roku Mucha dostaje zlecenie na zaprojektowanie - ostatecznie jednego pomieszczenia - w Obecní dům. Tu powstaje plafon 'Jedność Słowian'. Zapowiedź Epopei, która miała być i jest historią Słowian walczących o niepodległość i zachowanie odrębności kulturowej. Powinna więc wpisywać się ówczesne pojęcie szeroko pojętego patriotyzmu, oraz nastroje nacjonalistyczne. Była hymnem pochwalnym Autora na cześć Słowian i podkreślała wspólną historię i dorobek kulturowy. na Słowiańszczyźnie.
To cykl 20 obrazów, które powstawały w Czechach, przez 10 lat życia Artysty. Obejmują 1000 lat słowiańskiej historii, od legendarnych początków, po Apoteozę. Niektóre płótna mają nawet 6x8 metrów. Zawierają treści moralne, optymizm Autora, treści religijne, wojskowe i kulturowe. Romantyczny symbolizm Muchy też przebija się na pierwszy plan. W Czechach krytyka zmiażdżyła cykl, a za granicą zyskał on miano 'największego osiągnięcia malarskiego od XVI wieku'.
Po bitwie pod Grunwaldem
Mucha i Jego mecenas Crane przekazali skończoną Epopeję Pradze. Mecenas postawił jednak warunek - dla dzieł miał się znaleźć odpowiedni budynek. Władze oczywiście miały to w dupie i po jednej wystawie zorganizowanej po 5 latach (!) od przekazania obrazów zorganizowano jedną wystawę. Potem je zrolowano i wpieprzono do magazynu na... następne 30 lat (!!!!!!). Dopiero protesty lokalnej społeczności i rodziny odniosły skutek, odmieniając los dzieła.
W trakcie trwania przewrotów historii i polityki było ono szczególnie strzeżone przed zniszczeniem.
W kraju, dla krytyki, Alfons okazał się być kimś obcym, niechcianym, rzekomo narzucającym własną, zagraniczną stylistykę rodzimym artystom. Mimo togo, że Mucha czynnie brał udział w działalności społecznej, charytatywnej i w odbudowie kraju i jego niepodległości. Do końca życia pozostał patriotą i mimo przytyków z wielką energią angażował się w działania charytatywne, narodowe, czy inne działania non - profit na rzecz państwa. Pomagał w projektowaniu nowej waluty i godła narodowego. Kolejną ironią losu jest fakt, że po inwazji Niemiec w 38 roku 79letni wówczas Mucha oddaje życie za ojczyznę jako protektor ruchu narodowego. Po 'przesłuchaniu' gestapo umiera. Do końca nigdy więc nie należał do zachodu, gdzie pobierał nauki i był podziwiany, ani do wschodu gdzie na zawsze zostało Jego serce, acz był niezrozumiany.
Koronacja Stefana Dušana na króla Serbii
Najpierw naziści próbowali doprowadzić Jego twórczość do zapomnienia. Ukrywano Jego dzieła, był też oficjalny zakaz wystawiania Jego prac, jako 'wroga sprawy niemieckiej'. Kiedy władze w Europie po wojnie przejęli komuniści... też zakazali Go wystawiać, a że czerwona zaraza to dzicz najgorsza - niszczono wszystkie dzieła, które znalazły się w posiadaniu nowej władzy. Epopeja ocalała chroniona przez rodzinę Artysty. Została wystawiona po raz pierwszy dopiero w 1980 roku, w Galerii Narodowej w Pradze, pod patronatem francuskim. Nastąpiło to więc dopiero 40 lat po śmierci Alfonsa Muchy po 'przesłuchaniu' gestapo. Mimo tego, że zza grobu Artysta w końcu dopiął swego, to we własnym kraju patronowała mu zagranica. Tradycyjne już, koszmarne recenzje w kraju nie odzwierciedlały stanu faktycznego. Wystawa odniosła największy sukces w historii istnienia galerii mimo druzgocącej krytyki.
Słowiańskie pradzieje
Warto znać wszystkie tytuły wchodzące w skład cyklu Epopeja słowiańska. Są to kolejno:
Słowiańskie pradzieje - obraz przedstawiający Adama i Ewę jako Słowian. Bogowie chronią ich przed najeźdźcami.
Święto Świętowita w Arkonie na Rugii
Wprowadzenia liturgii: chwalcie Pana w ojczystym języku
Car Symeon Bułgarski: jutrzenka słowiańskiego piśmiennictwa. Ojciec chrześcijańskiej kultury Bułgarów, car - pisarz (866-927) otoczony przez filozofów, pisarzy i uczonych, którzy zachowają i przekażą spuściznę Bizancjum
Przemysł Otokar II. XIII wiek. Król Czech myśli o koalicji władców słowiańskich, która przyniosłaby ich ludom pokój
Koronacja Stefana Dušana na króla Serbii (1346). Czasy serbskiej potęgi za panowania cara - basileusa Serbów i Greków, wielkiego prawodawcy
Jan Milicz z Kromierżyna dobroczyńca ludu
Kazanie Jana Husa w kaplicy betlejemskiej w Pradze
Spotkanie na Spotkanie Na Křížkách. Spotkanie wyznaczone przez taborytę Václava Korandę po egzekucji Husa na soborze w Konstancji (1415)
Po bitwie pod Grunwaldem. Wizja dramatycznie różni się od Matejkowskiej. Zwróćcie uwagę na to, ze jest to lipiec, a pobojowisko usłane krzyżackimi płaszczami wygląda jak pokryte śniegiem. Jagiełło w rzymskiej zbroi tryumfalnej kontrastuje z jaśniejącymi poległymi w ciepłych kolorach, co sugeruje pacyfistyczne poglądy Muchy.
Po bitwie na Witkowie. Rok 1420
Piotr Chelczycki, myśliciel obozu Husyckiego, nieprzyjaciel wszelkiej wojny i przemocy, z Biblią w dłoni, nawołujący do pokoju. Przekonuje mieszkańców spustoszonych przez walczące strony Vodňan, by odstąpili od szukania zemsty i szukali pociechy w Bogu
Jerzy z Podiebradów. Jiří z Poděbrad, ukochany król Czechów, husyta, sam jeden przeciwko katolickim potęgom
Obrona Sigetu przed Turkami przez Nikolę Šubića Zrińskiego.
Szkoła Jednoty brackiej w Ivančicach. Na Morawach, w rodzinnym mieście Muchy drukowano pierwsze nakłady Biblii w języku czeskim, tłumaczonej przez Braci Czeskich. To kolebka Biblii Kralickiej, wielkiego symbolu czeskiej tożsamości
Jan Amos, nauczyciel narodu. Ostatnie chwile myśliciela i pedagoga, z dla od kraju, siedzi na plaży w holenderskim Naarden, patrząc morze czeka na śmierć
Święta góra Athos: prawosławny Watykan
Słowiańskie pradzieje - obraz przedstawiający Adama i Ewę jako Słowian. Bogowie chronią ich przed najeźdźcami.
Święto Świętowita w Arkonie na Rugii
Wprowadzenia liturgii: chwalcie Pana w ojczystym języku
Car Symeon Bułgarski: jutrzenka słowiańskiego piśmiennictwa. Ojciec chrześcijańskiej kultury Bułgarów, car - pisarz (866-927) otoczony przez filozofów, pisarzy i uczonych, którzy zachowają i przekażą spuściznę Bizancjum
Przemysł Otokar II. XIII wiek. Król Czech myśli o koalicji władców słowiańskich, która przyniosłaby ich ludom pokój
Koronacja Stefana Dušana na króla Serbii (1346). Czasy serbskiej potęgi za panowania cara - basileusa Serbów i Greków, wielkiego prawodawcy
Jan Milicz z Kromierżyna dobroczyńca ludu
Kazanie Jana Husa w kaplicy betlejemskiej w Pradze
Spotkanie na Spotkanie Na Křížkách. Spotkanie wyznaczone przez taborytę Václava Korandę po egzekucji Husa na soborze w Konstancji (1415)
Po bitwie pod Grunwaldem. Wizja dramatycznie różni się od Matejkowskiej. Zwróćcie uwagę na to, ze jest to lipiec, a pobojowisko usłane krzyżackimi płaszczami wygląda jak pokryte śniegiem. Jagiełło w rzymskiej zbroi tryumfalnej kontrastuje z jaśniejącymi poległymi w ciepłych kolorach, co sugeruje pacyfistyczne poglądy Muchy.
Po bitwie na Witkowie. Rok 1420
Piotr Chelczycki, myśliciel obozu Husyckiego, nieprzyjaciel wszelkiej wojny i przemocy, z Biblią w dłoni, nawołujący do pokoju. Przekonuje mieszkańców spustoszonych przez walczące strony Vodňan, by odstąpili od szukania zemsty i szukali pociechy w Bogu
Jerzy z Podiebradów. Jiří z Poděbrad, ukochany król Czechów, husyta, sam jeden przeciwko katolickim potęgom
Obrona Sigetu przed Turkami przez Nikolę Šubića Zrińskiego.
Szkoła Jednoty brackiej w Ivančicach. Na Morawach, w rodzinnym mieście Muchy drukowano pierwsze nakłady Biblii w języku czeskim, tłumaczonej przez Braci Czeskich. To kolebka Biblii Kralickiej, wielkiego symbolu czeskiej tożsamości
Jan Amos, nauczyciel narodu. Ostatnie chwile myśliciela i pedagoga, z dla od kraju, siedzi na plaży w holenderskim Naarden, patrząc morze czeka na śmierć
Święta góra Athos: prawosławny Watykan
Ślubowanie 'Omladiny' pod słowiańską lipą w 1894 roku. Czeski, anarchizujący związek młodzieży liberalnej, antyklerykalnej. Składają przysięgę pod słowiańską, świętą lipą. W koronie drzewa widnieje Slavia, słowiańska pramatka, której składają przysięgę.
Zniesienie poddaństwa chłopów w Rosji, 1861, Moskwa, Plac Czerwony. Lud wolny, ale nie swobodny, zdezorientowany i niepewny przyszłości
Apoteoza dziejów Słowian
Bibliografia pomocnicza:
Mucha J., 1966. Alphonse Mucha. His life and art. Londyn
Mucha S., 2007. Alfons Mucha, PWN, Warszawa
Mucha S., 2007. Alfons Mucha, PWN, Warszawa
Klenczon W., 2018. Słowianin Mucha, nietylkopraga.wordpress.com/2018/02/16/slowianin-mucha/, [dostęp z dnia: 07.14.20]
Komentarze
Prześlij komentarz